Η ηθελημένη ψευδαίσθηση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας

Χρήστος Αλεξάνδρου

Πολιτικός Επιστήμονας

Για τρεις και πλέον δεκαετίες η διακηρυγμένη θέση της ελληνικής πλευράς για  λύση του κυπριακού προβλήματος παραμένει η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Ως γνωστό το  πλαίσιο αυτής της  λύσης  συμφωνήθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και την τουρκική πλευρά υπό τον Ραούφ Ντενκτάς. Η μορφή αυτή λύσης έγινε αποδεκτή από την ελληνική πλευρά εφόσον θεωρήθηκε ότι επιβαλλόταν από την οδυνηρή ήττα του 74’ και την βίαιη εθνοκάθαρση που την ακολούθησε. Στην πορεία χαρακτηρίστηκε ως η  μόνη δυνατή λύση που θα μπορούσε να υπάρξει λόγω της εγγενούς αδυναμίας της ελληνοκυπριακής πλευράς και της συνακόλουθης απροθυμίας της Αθήνας –λόγω και των νωπών τραυματικών εμπειριών από τον τρόπο ανάμειξης της χούντας στο κυπριακό - να συνδράμει στρατιωτικά – στρατηγικά την Κύπρο κατά τρόπο αποτελεσματικό.

Ο στόχος  για μια τέτοια λύση έκτοτε φέρει την σφραγίδα του Μακαρίου ως τεκμήριο μιας «σοφής» και της  μόνης «δυνατής» επιλογής. Κατά αρχάς  «μακαριολατρεία» των προηγούμενων δεκαετιών –φυσιολογικά εξασθενημένη σήμερα - και μια προσπάθεια  απόδοσης στον μεγάλο όσο και τραγικό ηγέτη της Κύπρου ενός είδους ιστορικού «αλάθητου» είναι από μόνα τους προβληματικά. Ποια ιστορική εμπειρία μπορεί να βεβαιώσει  πως μεγάλες  προσωπικότητες δεν περιπίπτουν σε λάθη, ώστε και στην περίπτωση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου να πρέπει να γίνει στανικά αποδεκτό πως δεν περιέπεσε σε λάθος; Ωσάν και το λάθος δεν είναι συμφυές με την πραγματικότητα και την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη, όλως ιδιαιτέρως όταν σχοινοβατεί κανείς ανάμεσα σε δυσκολίες και επιλογές ενός πολύπλοκου προβλήματος, όπως το κυπριακό.

 Ο  πρόωρος όμως θάνατος του Αρχιεπίσκοπού Μακαρίου, αμέσως μετά δηλαδή την συνομολόγηση της συμφωνίας για ομοσπονδία, δεν του επέτρεψε  να διαβλέψει προς ποια κατεύθυνση έτεινε, με το πέρασμα του χρόνου να πάρει περιεχόμενο  και η μορφή η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Εντελώς αυθαίρετα σήμερα οι μεγάλες υποχωρήσεις των χρόνων πριν από την κατάθεση του περιβόητου σχεδίου Ανάν χρεώνονται στον «ιστορικό συμβιβασμό» του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Η  πολιτική ισότητα, δηλαδή η ιταμή, σχεδόν  απόλυτη ποιοτική και ποσοτική εξίσωση των δικαιωμάτων και εξουσιών πλειοψηφίας και μειοψηφίας, ο απροκάλυπτα βάναυσος περιορισμός βασικών ελευθεριών των Ελληνοκυπρίων προσφύγων και μη, πως τεκμηριώνεται ότι περιλαμβάνονταν, όπως πολλοί βολεύονται να θεωρούν σήμερα, στην αρχική αποδοχή της ιδέας για ομοσπονδία; Πέραν από τις μαρτυρίες προσώπων που βρίσκονταν πολύ κοντά στον Μακάριο, πολιτικών και ιεραρχών, ως προς την αμφιταλάντευση του για επιλογή της διζωνικής ομοσπονδίας ως πλαίσιο λύσης, της οποίας το περιεχόμενο έμενε να καθοριστεί δια του διαλόγου, η γενικότερη  σπουδή της πολιτικής του Μακαρίου στο κυπριακό  κάθε άλλο παρά μπορεί να προδικάσει ότι θα έφτανε να αποδεχθεί «λύση» με προδιαγραφές τύπου Ανάν.

Πέραν όμως των πιο πάνω και της προφανούς σκοπιμότητας για πολιτική εξαπάτηση, αν θελήσουμε να δούμε ευρύτερα την  επιμονή στην  αμφίβολή λύση της διζωνικής  ομοσπονδίας θα πρέπει, αν μας ενδιαφέρει να είμαστε ειλικρινής, να δούμε τα αβίαστα συμπεράσματα που η εμπειρία συσσώρευσε. Τριάντα χρόνια συζητήσεων για ομοσπονδία γιατί δε κατέληξαν πουθενά, τι πραγματικά χωρίζει τις δύο πλευρές; Γιατί κατά καιρούς λέγεται ότι τις χωρίζει άβυσσος, ενώ υποτίθεται ότι ο στόχος και η μορφή της λύσης είναι κοινά; Είναι ολοφάνερο ότι η Τουρκία θέλει να διασφαλίσει πλήρως την  πιθανότητα να ελέγχει ολόκληρη την Κύπρο και να αποτρέψει δια παντός την οποιαδήποτε δυνατότητα  η κεντρική εξουσία να έχει  αρμοδιότητες ελέγχου στο τουρκικό συνιστών κρατίδιο.

Ο Απρίλιος του 2004 ήταν μια  «αποκάλυψη» για την βούληση του κυπριακού λαού ως προς τι  δεν θέλει, της οποίας όμως τα μηνύματα οι ηγεσίες αρνήθηκαν να συζητήσουν. Ένα είναι βέβαιο: αν ομοσπονδία οδηγεί σε  αποδοχή λύσης τύπου Ανάν, έστω και με βελτιώσεις,  τέτοια λύση δεν πρόκειται να υπάρξει, ή αν υπάρξει θα είναι θνησιγενής. Όπως δεν θα μπορούσε να υπάρξει και πουθενά άλλου λαϊκή νομιμοποίηση τέτοιας τερατωδίας ως δήθεν λύσης.

Οι ηγεσίες της Κύπρου αρνούνται πεισματικά να δουν την πρόσφατη διεθνή εμπειρία: χθες την πρώην Γιουγκοσλαβία και σήμερα το  Βέλγιο.  Γιατί σήμερα οι Βέλγοι στην καρδιά της Ευρώπης αρνούνται να συνεχίσουν την δική τους ομοσπονδία; Πως θα λειτουργήσει μια ομοσπονδία στην Κύπρο, πολύ πιο προβληματική και εκ των πραγμάτων πιο βεβαρημένη ιστορικά, από αυτήν του Βελγίου. Ενώ παράλληλα το αίσθημα της πλειοψηφίας ότι υφίσταται μια μεγάλη αδικία θα της αφαιρεί την ηθική νομιμοποίηση; Και εδώ φαίνεται η ένδεια όσων υποστήριξαν το σχέδιο Ανάν στο όνομα της Ευρώπης, οραματιζόμενοι μια πολύχρωμη Κύπρο με μπόλικο πολυπολιτισμό όπου η αδέκαστη δήθεν Ευρώπη θα εξισορροπούσε τα όποια προβλήματα. Αυτή η ιδεολογικοποιημένη εμμονή στην διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, με περιεχόμενο τύπου σχεδίου Ανάν, δεν συνιστά παρά μόνο ένα  πειραματισμό, που μπορεί να οδηγήσει όχι σε λύση αλλά σε νέες εκτροπές.

Η Τουρκία σήμερα, έχοντας εξέλθει από την θέση του κατηγορουμένου   και νομιμοποιήσει σε μεγάλο βαθμό την θέση της με την αποδοχή του σχεδίου Ανάν δεν έχει κανένα λόγο να προβεί σε  υποχωρήσεις  προς μια στοιχειωδώς ισορροπημένη ομοσπονδία. Όπως και δεν έχει και κανένα λόγω να μην εξακολουθεί να αποδέχεται την λύση που  ήδη υπερψήφισε, ίσως ακόμα και με μικροβελτιώσεις, για σκοπούς προπαγάνδας. Το αδιέξοδο και ο αυτοεγκλωβισμός στην αυταπάτη της διζωνικής ομοσπονδίας ανήκει αποκλειστικά στην ελληνική πλευρά.

(Σημερινή, 12 Οκτωβρίου 2007)